Kraniofaringioma, beyindeki hipotalamus ve hipofiz bezleri yakınında ortaya çıkan, yavaş büyüyen, genellikle iyi huylu bir tümördür. Bu tümörler çoğunlukla çocuklar ve genç yetişkinler arasında görülürler. Kraniofaringioma, içindeki hücrelerin kökenine bağlı olarak iki tipe ayrılabilir: adamantinomatöz ve papiller.
Kraniofaringioma, diğer adları arasında kraniofarenjiyom, Rathke kesesi tümörü ve hipofizom olarak da bilinir. Bu tümörler, beynin orta bölgesinde yer alan hipofiz bezini ve hipotalamustan salgılanan hormonları kontrol eden yapıları etkileyebilir. Hipotalamus, açlık, susuzluk, uyku ve cinsel işlev gibi vücuttaki pek çok temel fonksiyonu kontrol eder.
Kraniofaringioma Belirtileri
Kraniofaringioma belirtileri, tümörün yerleşim yerine ve büyüklüğüne bağlı olarak değişebilir. Bunlar arasında şunlar bulunur:
- İştah kaybı: Hipotalamusun kontrolünde olduğu için kraniofaringioma, iştah kaybına neden olabilir. Bu, hastalarda kilo kaybına neden olabilir.
- Yorgunluk: Kraniofaringiomaların büyüklüğü arttıkça, beynin normal fonksiyonlarını etkileyecekleri için hastalarda yorgunluk görülebilir.
- Görme kaybı: Tümörün büyüklüğü optik sinirlerin baskı altında kalmasına neden olabilir, bu da görme kaybına neden olabilir.
- Bulantı ve kusma: Tümörler, beynin sıvı dengesini etkileyebilir, bu da hastalarda bulantı ve kusmaya neden olabilir.
- Diabetes insipidus: Hipofiz bezinin kontrolü altındaki idrar yoğunluğu, kraniofaringioma nedeniyle etkilenebilir. Bu da, hastaların sık idrara çıkmasına ve aşırı susuzluk hissetmelerine neden olabilir.
Kraniofaringioma Nedenleri
Kraniofaringiomaların nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı araştırmalar, tümörlerin oluşumunda genetik faktörlerin rol oynayabileceğini gösterir. Bunun yanı sıra, radyasyona maruz kalmanın da kraniofaringioma riskini artırabileceği düşünülmektedir. Çocukluk döneminde beyin tümörü tedavisi gören kişilerde daha yüksek kraniofaringioma riski vardır.
Kraniofaringioma Tanısı
Kraniofaringioma tanısı, beyin görüntüleme testleri kullanılarak konulabilir. Bunlar arasında manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları yer alır. Bu testler, tümörün yerini ve büyüklüğünü belirleyebilir. Tanıyı doğrulamak için bir biyopsi de gerekebilir.
Kraniofaringioma Tedavisi
Kraniofaringioma tedavisi, tümörün büyüklüğüne ve yerine bağlı olarak değişebilir. Küçük tümörler genellikle ameliyatla çıkarılabilir. Ancak büyük tümörlerde, ameliyat öncesinde veya sonrasında radyasyon tedavisi gerekebilir.
Ameliyat, tümörün mümkün olduğunca tamamen çıkarılması için yapılan bir cerrahi işlemdir. Ancak kraniofaringiomaların bazıları, beynin önemli yapılarına çok yakın olduğundan tamamen çıkarılamazlar. Bu durumlarda, radyasyon tedavisi kullanılabilir. Radyasyon tedavisi, tümörün büyümesini durdurmak veya küçültmek için yüksek enerjili ışınlar kullanır.
Kraniofaringioma Sonrası Bakım
Kraniofaringioma sonrası bakım, hastanın tümörün büyüklüğüne, tedavi yöntemine ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Hastalar genellikle düzenli takip ve kontrol için doktorlarını ziyaret etmelidirler. Bu kontroller, tümörün büyümesini izlemek için beyin görüntüleme testleri içerebilir.
Kraniofaringioma tedavisi, hipofiz bezinin ve hipotalamusun işlevlerini etkileyebilir. Bu nedenle, hastaların hormonal dengeleri düzenli olarak takip edilmelidir. Hormon seviyelerindeki değişiklikler, hormon tedavisi ile düzenlenebilir.
Kraniofaringioma Önleme
Kraniofaringiomaların önlenmesi mümkün değildir. Ancak radyasyona maruz kalmaktan kaçınmak, tümör riskini azaltabilir. Çocukluk döneminde beyin tümörü tedavisi gören kişilerinde de düzenli olarak beyin taramaları yapılması önerilmektedir.
Sonuç
Kraniofaringioma, hipofiz bezinin ve hipotalamusun yakınında bulunan iyi huylu bir beyin tümörüdür. Kraniofaringioma belirtileri arasında görme problemleri, baş ağrısı, kusma ve hormonal dengesizlikler yer alır. Kraniofaringiomaların nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak radyasyona maruz kalmanın bir risk faktörü olabileceği düşünülmektedir. Tanı için manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları yapılabilir. Tedavi, tümörün büyüklüğüne ve yerine bağlı olarak değişebilir. Küçük tümörler genellikle ameliyatla çıkarılabilir, ancak büyük tümörlerde radyasyon tedavisi de gerekebilir. Sonrası bakım, tümörün büyüklüğüne, tedavi yöntemine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Kraniofaringioma, çoğu hastada tedavi edilebilir, ancak bazı durumlarda uzun vadeli etkileri olabilir. Bu nedenle, hastaların düzenli olarak takip edilmeleri önemlidir.
Tedavinizle ilgili herhangi bir sorunuz varsa, doktorunuz veya hemşirenizle konuşun. Kişisel durumunuzla ilgili sorularınız varsa sorabileceğiniz en iyi kişiler onlardır. Bu yazıdaki bilgiler onların tavsiyelerinin yerini almaz.